Phattharaphorn.kl

Phattharaphorn.kl
Phattharaphorn.kl

"ดีอี - สคส." เปิดโต๊ะแถลงด่วน สั่งลบข้อมูล 1.2 ล้านคน เคส "สแกนม่านตาแลกเหรียญ" เหตุปฏิบัติไม่เป็นไปตามหลัก PDPA

          จากโครงการที่เป็นกระแสในสื่อสังคมออนไลน์ในช่วงที่ผ่านมา เมื่อมนุษย์ต้อง “ยืนยันความเป็นมนุษย์” ในโปรเจ็กต์ World Coin ที่ต้องแลกเปลี่ยนข้อมูล “ม่านตา” ซึ่งเป็นข้อมูลส่วนบุคคลลักษณะพิเศษ ตามกฎหมาย PDPA มาตรา 26 สำหรับการยืนยันตัวตน เพื่อแลกเปลี่ยนกับเหรียญดิจิทัลซึ่งมีมูลค่ารวมประมาณ 700-1,000 บาท
“เพราะข้อมูลม่านตาเป็นข้อมูลทางชีวภาพที่ไม่ซ้ำใคร ยากต่อการปลอมแปลง และแม่นยำที่สุดในโลก”
ล่าสุดวันที่ 24 พฤศจิกายน 2568 – นายไชยชนก ชิดชอบ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ดีอี) ร่วมกับ พ.ต.อ. สุรพงศ์ เปล่งขำ เลขาธิการคณะกรรมการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (สคส.) และคณะ แถลงถึงประเด็นดังกล่าวว่า
จากการตรวจสอบภายใต้ความร่วมมือของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องหลายฝ่ายเกี่ยวกับ “ธุรกิจสแกนม่านตาแลกเหรียญคริปโทเคอร์เรนซี หรือ World Coin” ซึ่งเป็นการเก็บรวบรวม “ข้อมูลชีวภาพ” ที่เข้าข่ายตามลักษณะข้อมูลส่วนบุคคลลักษณะพิเศษ
พบว่าบริษัทผู้ให้บริการ “แจ้งวัตถุประสงค์การขอความยินยอมไม่ครบถ้วน” โดยอ้างว่าโครงการดังกล่าวเป็นเพียงการ “ยืนยันความเป็นมนุษย์อย่างเดียว”
ซึ่งในทางปฏิบัติจริง ระบบสามารถเทียบกลับข้อมูลดังกล่าวไปและยืนยันถึงตัวบุคคลดังกล่าวได้จริง ซึ่งเป็นการประมวลผลข้อมูลส่วนบุคคลลักษณะพิเศษที่ “ไม่ตรงต่อวัตถุประสงค์ที่แจ้ง” ต่อผู้เข้าร่วมโครงการ และเข้าข่ายการขอความยินยอมที่ไม่ถูกต้องตามหลักกฎหมาย PDPA

หลังจากตรวจสอบ สคส. ได้เร่งดำเนินการอย่างเร่งด่วนทั้งลงพื้นที่ตรวจสอบ, ส่งแจ้งเตือนประชาชน และส่งสำนวนไปยังคณะกรรมการผู้เชี่ยวชาญ คณะที่ 2 ซึ่งให้มีคำสั่งทางปกครอง ประกอบไปด้วย

1. ระงับการดำเนินการเก็บรวบรวม ใช้ และเปิดเผยข้อมูลม่านตาทั้งหมดทันที
2. ลบข้อมูลม่านตาทั้งหมดจำนวน 1.2 ล้านข้อมูลที่ได้เก็บไป
นอกจากนี้คณะกรรมการผู้เชี่ยวชาญ คณะที่ 2 ยังอยู่ระหว่างพิจารณามูลค่าการลงโทษปรับตามกฎหมายที่เหมาะสม ซึ่งอาจจะสูงถึง 5 ล้านบาท (และอาจพิจารณาปัจจัยอื่นร่วมด้วย)
นายไชยชนก กล่าวเพิ่มเติมว่า แม้ว่ากิจกรรมการสแกนม่านตาเพื่อแลกกับเหรียญจะเป็นกิจกรรมที่ทำกันในหลายประเทศทั่วโลก แต่ในปัจจุบันมีมากกว่า 8 ประเทศที่มีการห้ามหรือระงับกิจกรรมนี้ไปแล้วเช่นกัน ซึ่งมี 5 ประเทศที่มีคำสั่งระงับชัดเจน ได้แก่ สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี, ประเทศสเปน, ประเทศสาธารณรัฐเกาหลี, ประเทศสาธารณรัฐอินโดนีเซีย, ประเทศบราซิล และอื่น ๆ ซึ่งในสาธารณรัฐเกาหลีมีการลงโทษปรับมาแล้วเช่นกัน

สิ่งที่ได้พบจากการดำเนินการตรวจสอบ พบว่ากรณีนี้ต้องพิจารณาเป็น “คดีพิเศษ” เนื่องจาก

1. ประชาชนส่วนมากไม่ได้รับรู้ว่า ข้อมูลจะถูกเก็บรวบรวมไว้และนำไปใช้อย่างไรบ้าง
2. ประชาชนหลายท่านที่ไม่เข้าใจในระบบคริปโทเคอร์เรนซีอย่างแท้จริง
3. ในบางพื้นที่ที่ได้ตรวจพบ และมีหลักฐานจากการสืบสวนของ PDPC Eagle Eyes มีการเกณฑ์ประชาชนเป็นกลุ่มไปเพื่อเข้าร่วมโครงการแบบลับ ๆ เพราะอุปกรณ์ (Device) ที่ใช้ในการสแกนม่านตาไม่ใช่ของเจ้าของข้อมูลเอง ซึ่งเป็นการกระทำที่ไม่โปร่งใส เพราะโครงการดังกล่าวเป็นการให้ผลตอบแทนด้วยเหรียญ ในลักษณะการตอบแทนแบบ “รายเดือน” นั่นหมายความว่า เมื่อประชาชนเข้าไปสแกนม่านตาแล้ว แต่ไม่ได้ใช้ไอดี หรือบัญชีของตัวเองจริง เหรียญหรือผลตอบแทนดังกล่าวที่ควรจะได้รับนั้นไม่ได้เข้าสู่ประชาชนรายนั้นอย่างแท้จริง

มาตรการป้องกันปัญหาในลักษณะนี้ที่ทางหน่วยงานรัฐมีการสั่งการเพิ่มเติม ประกอบไปด้วย

1. การรวบรวมข้อมูลจากหลาย ๆ ส่วนงานเพื่อพิจารณายกระดับมาตรฐานในเรื่องของกฎหมาย และการขอใบอนุญาตที่เข้มงวด
2. การไม่ใช่แค่คุมเข้มในเรื่องของกิจกรรมลักษณะนี้ เพราะ “อุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องกับการเก็บรวบรวมข้อมูล” ไม่เพียงแต่ข้อมูลม่านตา แต่การอ่านข้อมูลในรูปแบบ Chip & PIN ปัจจุบันยังไม่มีหน่วยงานกำกับดูแล ซึ่งจะมีการเร่งดำเนินการเพิ่มมาตรการเหล่านี้ต่อไป
นายไชยชนกกล่าวปิดท้ายว่า “เทคโนโลยีไม่ได้ผิด” แต่มันอยู่ที่การใช้งานและเจตนาในการใช้เทคโนโลยีมากกว่า เพราะข้อมูล “ม่านตา” 1.2 ล้านข้อมูลเป็นข้อมูลที่มีความละเอียดสูง ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ และยืนยันได้ถึงตัวบุคคลนั้นจริง แม้ว่าเทคโนโลยีในอนาคตจะเปลี่ยนแปลงไปมากเพียงใดก็ตาม
กล่าวอีกนัยหากการสแกนม่านตาสามารถทำธุรกรรมทางการเงินได้ทุกรูปแบบในอนาคตโดยไม่มีการกำกับดูแล นั่นหมายความว่าความเสี่ยงจะมาเยือนถึงเจ้าของข้อมูลส่วนบุคคลอย่างแท้จริง

“Privacy First. Data Next. Trust and Transformation Always.”

pdpa guru
dpo in action อบรม pdpa dpo
DPO ภาครัฐ PDPA
หลักสูตร PDPA in Action
DPAC อบรม PDPA Internal Audit
PDPA Guru Google Forms EP8
DPOinActionรุ่น19 1200x300
DPO in Action TU - 1200x300
Advanced PDPA in Action สำหรับภาคเอกชน
Banner DPAC 1200x300
dpo รวม