เมื่อเข้าสู่ยุคที่เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ ( Artificial Intelligence : AI) มีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันและการทำงานของเรา “AI Literacy” หรือ “ความรู้เท่าทันปัญญาประดิษฐ์” จึงกลายเป็นทักษะที่จำเป็นสำหรับทุกคน แต่ AI Literacy คืออะไรกันแน่? และทำไมจึงมีความสำคัญ?

AI Literacy หมายถึง ทักษะความสามารถของมนุษย์ในการเข้าใจ ใช้งาน วิเคราะห์ และประเมินเทคโนโลยี AI ได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีวิจารณญาณ รวมถึงความเข้าใจถึงผลกระทบของ AI ต่อสังคมและจริยธรรม ซึ่งทักษะนี้ไม่ได้เป็นของอาชีพหรือตำแหน่งใดตำแหน่งหนึ่ง แต่เป็นสิ่งที่ทุกคนควรมีเพื่อดำรงชีวิตและทำงานในโลกที่ AI มีบทบาทมากขึ้นเรื่อยๆ

AI Literacy  ประกอบด้วย

1. ความเข้าใจพื้นฐาน AI ผู้มีทักษะ AI Literacy  ต้องรู้ว่า AI คืออะไร ทำงานอย่างไร และมีข้อจำกัดอะไรบ้าง เข้าใจความแตกต่างระหว่าง AI, Machine Learning และ Deep Learning

2. การใช้งาน  AI การมี AI Literacy ทำให้ผู้ที่มีทักษะนี้สามารถใช้เครื่องมือและแอปพลิเคชัน AI ได้อย่างมีประสิทธิภาพในชีวิตประจำวันและการทำงาน เช่น การใช้ AI assistants, การใช้ AI ในการวิเคราะห์ข้อมูล หรือการใช้ AI ในการสร้างสรรค์งาน

3. การประเมิน AI อย่างมีวิจารณญาณ ขณะเดียวกันผู้ที่มีทักษะ AI Literacy จะสามารถประเมินความน่าเชื่อถือของข้อมูลและผลลัพธ์ที่ได้จาก AI ตั้งคำถามและตรวจสอบอคติ (bias) ที่อาจเกิดขึ้นในระบบ AI

4. จริยธรรมและผลกระทบจากการใช้ AI เนื่องจาก AI มีผลกระทบอย่างกว้างขวาง ทักษะ AI Literacy จะทำให้บุคคลนั้นตระหนักถึงประเด็นทางจริยธรรมและผลกระทบทางสังคมของ AI เช่น ความเป็นส่วนตัว, ความเหลื่อมล้ำ, และการเปลี่ยนแปลงในตลาดแรงงาน

5. การสร้างสรรค์ AI ผู้ที่มีทักษะ AI Literacy จะสามารถใช้ AI เป็นเครื่องมือในการสร้างสรรค์และแก้ปัญหา ไม่ว่าจะเป็นการพัฒนานวัตกรรม, การออกแบบผลิตภัณฑ์, หรือการสร้างงานศิลปะ

ความสำคัญของ AI Literacy

1. การตัดสินใจที่ดีขึ้น เมื่อเข้าใจ AI เราสามารถใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีนี้ในการตัดสินใจได้อย่างชาญฉลาด

2. การปกป้องตนเอง ความรู้เท่าทัน AI ช่วยให้เราระมัดระวังในการใช้งานและปกป้องข้อมูลส่วนตัวได้ดีขึ้น

3. โอกาสทางอาชีพ ทักษะด้าน AI เป็นที่ต้องการในตลาดแรงงานปัจจุบันและอนาคต

4. การมีส่วนร่วมในสังคม เข้าใจผลกระทบของ AI ทำให้เราสามารถมีส่วนร่วมในการกำหนดนโยบายและทิศทางการพัฒนา AI ในสังคมได้

5. การสร้างนวัตกรรม ความเข้าใจใน AI เปิดโอกาสให้เราสร้างสรรค์นวัตกรรมและแก้ปัญหาในรูปแบบใหม่ๆ

สำหรับประเทศไทย AI Literacy มีความสำคัญอย่างยิ่งในการทำให้ประเทศไทยก้าวข้ามกับดักของกลุ่มประเทศรายได้ปานกลาง การพัฒนาทักษะนี้จะช่วยให้คนไทยสามารถใช้ประโยชน์จาก AI ในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ตลอดจนรับมือกับความท้าทายที่อาจเกิดขึ้น เช่น การเปลี่ยนแปลงของตลาดแรงงาน หรือประเด็นทางจริยธรรมที่เกี่ยวข้องกับ AI

การพัฒนา AI Literacy ไม่ใช่เรื่องของการเรียนรู้ครั้งเดียวจบ แต่เป็นกระบวนการต่อเนื่องที่ต้องอาศัยการเรียนรู้ตลอดชีวิต เนื่องจากเทคโนโลยี AI มีการพัฒนาอย่างรวดเร็ว การติดตามความก้าวหน้าและผลกระทบของ AI อย่างสม่ำเสมอจึงเป็นสิ่งสำคัญ